Chứng khoán Việt Nam, thách thức sẽ lớn khi bước ra “sân chơi lớn”

TTCK được nâng hạng có thể thu hút khoảng 25 tỷ USD

Tại hội thảo “Tạo động lực nâng hạng thị trường chứng khoán” do báo Lao Động phối hợp cùng Bộ Tài chính tổ chức mới đây, bà Trần Thị Khánh Hiền – Giám đốc Khối nghiên cứu, Công ty Chứng khoán MBS cho biết việc TTCK Việt Nam được xếp vào nhóm các thị trường mới nổi sẽ là bước ngoặt quan trọng cho giai đoạn phát triển mới, góp phần tăng quy mô và chất lượng, nâng cao hình ảnh và uy tín của tất cả thành viên tham gia thị trường.

Dẫn theo số liệu ước tính mới đây của Ngân hàng Thế giới cho thấy, trong trường hợp Việt Nam được nâng hạng lên nhóm các TTCK mới nổi, sẽ có khả năng thu hút khoảng 25 tỷ USD vốn đầu tư mới từ các nhà đầu tư quốc tế, cả đầu tư thụ động lẫn đầu tư thụ động, vào thị trường Việt Nam cho tới năm 2030. Dòng vốn mới này kỳ vọng sẽ cải thiện cả về quy mô và thanh khoản của TTCK Việt Nam, tương tự như câu chuyện nâng hạng từ các TTCK khác.

Theo Thống kê trong giai đoạn 2010 – 2020, hầu hết TTCK các nước đều tăng điểm mạnh mẽ trong vòng 1 năm kể từ khi được MSCI công bố nâng hạng từ nhóm các TT cận biên sang nhóm TT mới nổi. Chẳng hạn, tháng 6/2013, cả Tiểu vương quốc Arab thống nhất và Qatar đều tăng 39% và 51% trong vòng 1 năm kể từ khi nâng hạng. TTCK Pakistan được MSCI công bố nâng hạng từ tháng 6/2016 và đã tăng 39% kể từ sau đó. Chỉ số Tadawul All share của Ả rập Saudi đã tăng 14% trong vòng 1 năm kể từ khi nâng hạng vào tháng 6.2018. Chỉ duy nhất có thị trường Kuwait giảm 7,6% sau khi nâng hạng thành công chủ yếu do Covid-19.

Nhìn từ câu chuyện nâng hạng của Kuwait cho thấy, cho dù thời điểm nâng hạng bị các yếu tố bất ngờ chi phối trong ngắn hạn, song nhìn về dài hạn thì các yếu tố tích cực vẫn còn nguyên vẹn. Trong 3 năm sau khi được công bố nâng hạng, TTCK Kuwait tăng 39%, định giá của thị trường cũng thay đổi khi trung bình P/E lợi nhuận trước khi được công bố nâng hạng (2015 – 2019) là 12,5, trung bình P/E sau khi được công bố nâng hạng (2020 – nay) là 15,7, tăng 26%.

Bà Hiền cho rằng thông thường các lợi ích lớn nhất của doanh nghiệp khi gia nhập vào sân chơi các TTCK mới nổi bao gồm gia tăng số lượng và chất lượng của các nhà đầu tư chuyên nghiệp, tăng tính chuyên nghiệp và bền vững trong hoạt động đầu tư; gia tăng cơ hội thành công trong các hoạt động tăng vốn, IPO, tìm kiếm đối tác chiến lược…; nâng cao hình ảnh và uy tín trên sân chơi quốc tế, gia tăng cơ hội tiếp cận với công nghệ mới, đối tác mới… hỗ trợ cho các hoạt động sản xuất kinh doanh cốt lõi của doanh nghiệp; thực hành các tiêu chuẩn, thông lệ quốc tế trong hoạt động của doanh nghiệp, quản trị công ty; cải thiện định giá của cổ phiếu theo góc nhìn của các nhà đầu tư chuyên nghiệp quốc tế.

Thách thức lớn khi bước ra “sân chơi lớn”

Tuy nhiên, Giám đốc Phân tích MBS cho rằng khi bước ra một sân chơi lớn hơn, thì thách thức sẽ càng lớn.

Thứ nhất, quy mô vốn hóa của các DNNY Việt Nam còn khá nhỏ bé, do đó số lượng cổ phiếu đáp ứng đủ các tiêu chí MSCI EM Index không nhiều. Một minh chứng cho thấy là hiện tại, trong rổ phân loại thị trường cận biên của MSCI, mặc dù tỉ trọng của Việt Nam là lớn nhất chiếm 26%, song trong top 10 cổ phiếu có tỉ trọng lớn nhất trong rổ này thì chỉ có 2 cổ phiếu của Việt Nam.

Thứ hai, độ mở của thị trường càng lớn thì biến động của các yếu tố bên ngoài sẽ gia tăng tác động lên TTCK Việt Nam nói chung và các cổ phiếu niêm yết nói riêng.

Thứ ba, gia tăng sự cạnh tranh với các cơ hội đầu tư tại các thị trường khác.

Bà Hiền nhận định nâng hạng thị trường cần sự chung tay của nhiều bên, không chỉ là của các bộ, ngành, mà còn từ các thành viên tham gia thị trường. Theo đó, trong lộ trình nâng hạng thị trường, các doanh nghiệp cần chuyên nghiệp hóa hoạt động IR, đảm bảo tính nhất quán về tần suất và hàm lượng của các thông tin được cung cấp. Đồng thời, tránh tình trạng là IR chỉ sôi nổi khi doanh nghiệp có nhiều thông tin tốt, và rơi vào im ắng khi tình hình ngược lại.

Bên cạnh đó, cần tăng cường công bố thông tin bằng tiếng Anh và chuẩn hóa theo các thông lệ quốc tế. Theo đánh giá của các tổ chức xếp hạng quốc tế, khả năng tiếp cận thông tin của nhà đầu tư nước ngoài trên thị trường Việt Nam còn hạn chế, cần phải cải thiện.

Theo Dự thảo từ 1/2025 các doanh nghiệp quy mô lớn trên 120 tỉ đồng vốn góp sẽ bắt buộc thực hiện công bố thông tin định kỳ song ngữ. Ngoài ra, các thông tin định kỳ thì các thông tin khác về hoạt động thường xuyên của doanh nghiệp đều rất có giá trị đối với các nhà đầu tư nước ngoài.

Về quản trị doanh nghiệp, ngoài triển khai áp dụng theo chuẩn quốc tế IFRS thì các doanh nghiệp cũng cần chú ý đến tiêu chuẩn vận hành của hội đồng quản trị (HĐQT) bao gồm các nghị quyết, chính sách, quy chế hoạt động HĐQT theo thông lệ quốc tế.

Về mục tiêu phát triển bền vững, đây là xu hướng tất yếu đang diễn ra trên toàn cầu. Theo thống kê của Morning Star thì trong năm 2023, nguồn vốn chảy vào các quỹ đầu tư bền vững trên thế giới tăng 21%, cao hơn so với các quỹ đầu tư truyền thông khác 14%. Vì vậy, việc triển khai áp dụng xu hướng chuyển đổi số, áp dụng khung quản trị tích hợp ESG là tiền đề cần thiết để thu hút nguồn vốn đầu tư của các nhà đầu tư có trách nhiệm trên thế giới.